فابلیت اعمال اصول دادرسی عادلانه در دادرسی اداری ایران

امروزه گستره بزرگی از دعاوی و اختلافات موجود در جامعه، توسط دادگاههای اداری مورد رسیدگی قرار می گیرد. دائره صلاحیت این مراجع در کشور ما مواردی را در بر می گیرد که هم از لحاظ تعداد و هم از لحاظ سقف مالی احکام صادره از اهمیت وافری برخوردارند. لذا آرای این دادگاهها به صورت گسترده ای حقوق و آزادی های بنیادین مردم را تحت تأثیر قرار می دهند. پرسش اصلی این پژوهش این است که ضرورت رعایت اصول دادرسی عادلانه در دادرسی اداری چیست؟ در مراجع اداری ایران تا چه حد اصول دادرسی منصفانه رعایت شده است؟ برای بهبود وضعیت چه راهکارهایی پیشنهاد می شود؟ با دقت در قوانین، آیین نامه ها و رویه قضایی موجود در می یابیم که در بین خیل عظیم مقررات مربوط به مراجع اداری و از جمله دیوان عدالت اداری و هیأتهای رسیدگی به تخلفات اداری که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند، یا اشاره ای به اصول دادرسی عادلانه نشده و یا اگر هم اشاراتی رفته است آنچنان تلویحی است که نمی توان به تضمین آن اعتقاد داشت و کارآیی و اثر بخشی آنها را با چالش های اساسی مواجه نموده است، به نحویکه این مراجع آنگونه که شایسته است در جهت تضمین حقوق و آزادیهای بنیادین اشخاص موثر واقع نشده اند. با عنایت به مطالب فوق الذکر، وجود قانون دادرسی اداری واحد، مستقل و دربرگیرنده تمامی اصول و ضوابط دادرسی عادلانه که حقوق و آزادیهای بنیادین اشخاص را تضمین نماید در کنار دیگر قوانین دادرسی ضروری و انکارناپذیر است. انتظار می رود که در آینده شاهد پذیرش گسترده اصول دادرسی عادلانه در قانون و آیین دادرسی دادگاههای اداری باشیم و این مهم نه تنها در سطح قوانین که در عمل نیز به اجرا گذاشته شود. با عنایت به مطالب فوق الذکر مهمترین سوالات این پژوهش به شرح ذیل است: 1- معیارها و عناصر دادرسی عادلانه کدام است؟ 2-آیا رعایت اصول دادرسی منصفانه در دادگاههای اداری مغایر با فلسفه و علل اصلی تشکیل آنها نیست؟ 3-ضرورت رعایت اصول دادرسی عادلانه در دادرسی های اداری چیست؟ 4-در مراجع اداری ایران تا چه حد اصول دادرسی منصفانه رعایت شده است؟ و برای بهبود وضعیت چه راهکارهایی پیشنهاد می شود؟